یوم القیامه :  روز قیامت ، روز بر انگیخته شدن

نفس :  ( به فتح نون و سکون فاء ) جان ، خون ، تن ، شخص انسان ، حقیقت هر چیز ، انواع نفس ( اماره ، لوامه ، مطمئنه ، نفس ناطقه انسانی )

لوامه :  بسیار نکوهنده ، ملامت گر ، نفسی که صاحب خود را پس از ارتکاب گناه نکوهش کند

ذات : مونت ( ذو ) یعنی صاحب ، نفس ، عین چیزی ، جوهر و حقیقت چیزی

بروج :  جمع برج یعنی کاخها

شاهد :  گواهی دهنده ، گواه . دلیلی ، سخن موثقی که برای اثبات قاعده صرفی ئ نحوی استفاده کنند ، زبان ، پادشاه ، روز جمعه ، ستاره ، مایع گونی که با نوزاد از رحم خارج می شود

مشهود :  روز جمعه ، روز قیامت ، نماز صبح ، روزی که مردم در آن برای کار خیر بیرون ایند ، روز فراموش نشدنی

یوم الموعود :  روز قیامت

**********

آغاز سخن به دنیایی است که خیلی قابل لمس نیست مگر برای کسانی که به آن اعتقاد داشته و در باور های خود برای چنین روزی در دنیا اعمال خود را ذخیره می کنند و درنهایت ظرافت ، این جمله با عظمت را با ( لا ) شروع می کند یعنی ( نه ) و به واقع یعنی ( چنین نیست که می پندارید ) ، این نشان از آن دارد که فراموشی از آخرت احتمالا دامن گیر همه خواهد بود مومن و کافر اما کسانی که با درایت و با تعقل به این موضوع و قسم فکر کنند متوجه خطری که در دنیا آنان را احاطه کرده است می شوند که خداوند چرا به این موضوع در وهله اول که بنظر چنین پیش پا افتاده می نماید قسم یاد می کند در واقع ( لا ) یک جمله کامل است و یک هشدار به کسانی که خود را اهل کتاب قرآن می دانند .

بخدا سوگند مو بر اندام انسان راست می شود وقتی پی می بری که خداوند بزرگ چگونه با یک واژه ( لا ) این همه تذکر را قرار داده است این چه نوع ارتباطی است که در واقع بی نظیر می باشد .

پروردگارا : به عظمت قرآن ، ما را با عظمت قرآن آشنا بفرما

پروردگارا : کلید های فهم قرآن رو از ما مگیر

این ( لا ) در نهاد خویش به واقع نفی صداقت از کلام کافران می کند و به ما می فهماند که ازاین طایفه هرگز نباید توقع شنیدن سخن راستی داشته باشی و این قسم باید قسم بزرگی باشد و در نهایت هشداری بر ما .

در آیه بعد با ( واو عطف ) قسم اول را مانند قسم دوم بیان می کند اما این قسم به ( نفس لوامه ) است و نفس لوامه ای که مورد قسم خداوند واقع می شود نفسی نیست که انسان را از خطا باز دارد که آن نفس دیگری است ، بلکه در نفس لوامه انسان دچار لغزش هست و کار بد را انجام میدهد ولی ارزش این قسم به این است که صاحب نفس لوامه از کردار خویش نادم و پشیمان است و چنین نیست که رضایت از عمل داشته باشد این نکوهش از روان انسان آنهم توسط خود شخص چنان با عظمت است که خداوند به آن قسم یاد می کند ، این نفس با ندامت از کردار خویش به سمت سعادت گام بر میدارد تا قسم خداوند در آیه سوم به این موضوع باشد که آیا انسان حساب نمیکند نزد خویش و یا فراموشی از قیامت را بقدری نهادینه کرده است در وجود خویش که نمی بیند زیرا از ( لن ) استفاده نموده است که نفی ابد می کند و برای کسی که چنین فراموشی به سراغش خواهد آمد آیا قسم خوردن و تاکید داشتن بر قسم سزاوار شخص نیست ؟ که بتواند خود را از این مهلکه برهاند ؟ یقینا این قسمهای خداوند همه خیر دنیا و آخرت است برای شخص که مورد خطاب قرآن قرار می گیرد ، و مطلب دیگر حالت غضب در جماه است که باز نوعی تاکید را به ما نشان می دهد که اگر این توجه را نکنید دیگر نباید از خداوند بخواهیم که مورد بخشش او قرار بگیریم این همه تاکید نشان دهنده محبت خداوند به نوع بشر است برای هدایت او .

سوره های قسم سوره های عجیبی است در شناخت و عمق علاقه ئ خواست خداوندی بر سعادت بشر .

و اما در این نوع قسم عظمت هستی را برای چه موردی خداوند به رخ ما می کشد که کوچکی ما را به نمایش بگذارد برای بلندی و اوج گیری بشر تا به خداوند ، که اگر بتوانیم این نفس را نگهداری کنیم می توانیم به ( بروج) خدا نیز سفر کنیم و الا این خاکدان نیز برای ما اضافه خواهد بود .

و سوگند به روز موعود و روز قیامت در این دو دسته قسم اشاره عجیبی به روز قیامت هست چون در قیامت حقیقت انسان بروز خواهد کرد و شاهدان آن متکلمان روز قیامت هستند مانند (( پیامبر ، ملائک ، و اعضاء آدمی )) این سه آیه نشان می دهد که آسمان و ستارگتنش همگی نشانه نظم و هدفمندی است و روز قیامت صحنه روشنی است برای رسیدگی به اعمال انسانها و شاهد و مشهود نیز وسیله های رسیدگی به اعمال و سوگند ها برای هشدار دادن است در این دنیا با همه زشتی و پلیدی و زیبایی هایش تا در قیامتی نه چندان دور حاضر شود .